Możesz nie wiedzieć, że je masz. Ale nawet jeśli nie jesteś świadomy ich istnienia, działasz pod ich wpływem. Wartości, bo o nich mowa, są naszym wewnętrznym kompasem. Powodują, że pewne rzeczy są dla nas ważniejsze niż inne. Pomagają oceniać i podejmować decyzje, wyznaczają standardy i pozwalają dokonywać osądu rzeczywistości. A w relacjach sprawiają, że z jednymi ludźmi jest nam „po drodze”, podczas gdy z innymi trudno się dogadać.
Wartości, które wyznajemy, nabywamy w trakcie procesu wychowania a także na drodze osobistego doświadczenia. Dzieci przejmują wartości rodziców i utożsamiają się z ich postawami i poglądami, kiedy widzą w rodzicach autorytet. Ale kiedy rodzic występuje jako najlepszy przykład złego przykładu, dziecko najprawdopodobniej przyjmie wartości odmienne, a nawet przeciwne. Najlepszym sposobem na zaszczepienie w dzieciach własnych wartości, jest z jednej strony spójność wewnętrzna rodziców, a z drugiej poczucie dziecka, że przynależy do rodziny, jest jej istotną częścią i wartościową jednostką.
Grupy formalne i nieformalne najczęściej tworzą się wokół wspólnych wartości. Organizacje zrzeszają ludzi o podobnych poglądach, firmy zatrudniają pracowników o zbliżonych systemach wartości. Dlatego często w ich siedzibach spotkasz wyeksponowane na plakatach zestawy wartości, z którymi pracownicy się identyfikują, i z których są dumni. Bo wartości stanowią o kulturze organizacji, tworzą kodeks postępowania i wzmacniają poczucie przynależności. Dlatego warto wypracować system wartości organizacji i dbać o to, by był obecny, żywy i wzmacniający. Jeśli, jako organizacja, jasno zadeklarujesz swoje wartości, przyciągniesz do siebie ludzi, którzy myślą i czują podobnie. I dasz swoim pracownikom poczucie tożsamości, jedności i wspólnych dążeń.
Dzięki wspólnym wartościom rozumiemy się bez słów. Patrzymy na świat w podobny sposób, podobne rzeczy są dla nas istotne. Potrafimy porozumieć się bez trudu, bo tak samo oceniamy i wartościujemy. Kiedy nasze wartości są przeciwstawne, łatwo o spór. Nie zgadzamy się w sprawach fundamentalnych, więc okopujemy się po swoich stronach barykady, uzbrojeni w argumenty (a w razie potrzeby inwektywy), gotowi bronić się lub atakować. Wartości mogą być zatem spoiwem w związku, ale mogą także skutecznie go zniszczyć. Dlatego budując związek warto poznać wzajemnie swoje wartości. Jeśli planujesz małżeństwo i chcesz, by był to związek na całe życie, upewnij się, że podzielasz wartości partnera. Sprawdź, czy zgadzasz się z jego/jej zapatrywaniami na kluczowe aspekty takie jak praca, finanse, posiadanie i wychowanie dzieci, przekonania religijne i plany rozwojowe. Jeśli tworzysz relację zawodową, przeanalizuj, czy jesteście dobraną parą i będziecie razem dążyć do celu, bazując na wspólnych wartościach.
Z pewnymi rzeczami się nie dyskutuje, a wartości z całą pewnością doskonale wpisują się w to stwierdzenie. To między innymi przez wartości nie ma czegoś takiego jak rzeczywistość obiektywna. Każdy z nas ma swoją własną wykładnię i interpretację świata i zdarzeń. Sami naturalnie ciążymy ku osobom, które podzielają nasze wartości. Bo to sprawia, że patrzymy przez tę samą lornetkę i mamy wspólną optykę. Ale to wcale nie znaczy, że relacje z osobami o odmiennych wartościach nie są możliwe. Jednak wymagają od nas otwartości na odmienność, zaakceptowania różnorodności i poszanowania innego światopoglądu. Potrzebna jest chęć spojrzenia przez inną lornetkę i zobaczenia świata z innej perspektywy. Wiem, że czasem to zadanie trudne, ale czy niemożliwe?
